Cảnh sát Mỹ tại hiện trường vụ phát hiện thi thể người trong thùng xe tải ở San Antonio, bang  Texas, ngày 23/7. Ảnh: Reuters. 

Sáng 23/7, cảnh sát phát hiện một xe tải đỗ bên ngoài siêu thị Walmart ở thành phố San Antonio, bang Texas, Mỹ. Trong số 39 người trên chiếc xe nóng hầm hập, 8 nạn nhân đã tử vong, 2 người nữa chết sau khi nhập viện.

Họ được cho là tử vong do sốc nhiệt và ngạt thở trong điều kiện thiếu khí và nóng bức. Theo nhà chức trách, hệ thống điều hòa trên xe không hoạt động khiến nhiệt độ trong xe lên đến 65 độ C. Các quan chức cho biết khoảng 20 người trong tình trạng nguy kịch, một số bị “chấn thương não không thể phục hồi”.

Thị trưởng thành phố San Antonio, Ron Nirenberg gọi vụ việc là “thảm kịch”, “cho thấy số phận mong manh của người nhập cư tìm kiếm cuộc sống tốt đẹp hơn và là nạn nhân của nạn buôn người”.

Buôn người trong những ’lò nướng di động’

14 năm về trước, bi kịch tương tự từng xảy ra ở địa điểm cách đó 160 km. 19 người nhập cư không có giấy tờ bị phát hiện đã chết do ngạt thở trong xe tải ở gần Victoria vào tháng 5/2003.

Họ chen chúc trong chiếc xe chở sữa với cái nóng lên tới 78 độ C đi từ Nam Texas đến Houston. Những người bên trong gõ vào thùng xe tạo tiếng động và đập vỡ đèn hậu để kêu gọi sự chú ý trong tuyệt vọng.

TheoCNN, các trường hợp tương tự vụ việc hôm 23/7 cũng xảy ra những tháng gần đây. Trong tháng này ở Houston,12 người nhập cư được giải cứu sau khi bị bỏ lại 12 giờ trong chiếc xe khóa trái tại một bãi đỗ. Nếu việc giải cứu chậm 30 phút, nhiều người có thể đã phải bỏ mạng.

Hoạt động đưa lậu người nhập cư trong thùng xe tải là hình thức buôn người phổ biến trong khu vực, đã cướp đi sinh mạng của rất nhiều người. Néstor P. Rodríguez, giáo sư xã hội học tại Đại học Texas ở Austin, gọi những chiếc xe tải này là “những lò nướng di động”.

Ông Gabriel Acosta, đội trưởng đội tuần tra thành phố Laredo, nói rằng đó là một phần của mạng lưới tội phạm có tổ chức. “Các tổ chức tội phạm này xem con người chỉ như hàng hóa, không quan tâm đến sự an toàn của họ”.

Cơ quan Hải quan và Biên phòng Mỹ cho biết những người nhập cư trong các thùng xe đó không có cách nào thoát khỏi ra bởi chúng bị khóa từ bên ngoài. “Phải dùng máy cắt then để tháo khóa, bởi vì người lái xe cũng không có chìa”.

’Kiểu vượt biên hạng VIP’

Các tấn bi kịch ở Texas nhiều năm qua cho thấy những kẻ buôn lậu đã tìm ra mô hình kinh doanh lâu dài. Chúng phân người nhập cư thành những nhóm lớn, chất họ lên các thùng xe tải, đưa qua biên giới thông qua mạng lưới tinh vi gồm người dẫn đường, tài xế và người quản lý nhà. New York Times cho hay điểm đến là các thành phố như Houston hay San Antonio.

Một số tài xế không dám lái xe qua các trạm kiểm soát mà bắt người nhập cư phải đi bộ vòng qua đó. Khi qua trạm kiểm soát, lái xe tắt điều hòa rồi quên bật lại, hoặc hệ thống làm mát bị hỏng, khiến cho những thùng xe tải không khác nào “lò nướng”.

Chuyển người trong thùng xe tải trở thành phương pháp buôn lậu vào đầu những năm 1990 trong bối cảnh Mỹ thắt chặt kiểm soát biên giới ở San Diego và El Paso, Texas, là nơi hoạt động vượt biên trái phép diễn ra “nhộn nhịp” nhất.

Trước đó, người ta trả các khoản phí nhỏ cho những nhà buôn nhỏ lẻ để đi qua vùng biên giới rộng lớn được canh gác lỏng lẻo. Việc vượt biên trở nên khó khăn kể từ sau vụ khủng bố 11/9/2001 ở Mỹ. Muốn đến với đất nước tự do, người nhập cư phải đi theo lộ trình nguy hiểm hơn nhiều, chưa kể những khoản phí hàng nghìn USD,APcho biết.

Người nhập cư coi vượt biên sang Mỹ trong những thùng xe tải là cách thức hiệu quả, nhanh chóng và an toàn bất chấp nhiều vụ chết người thương tâm đã diễn ra. Ảnh: Border Patrol.

Guadalupe Correa-Cabrera, chuyên gia về các vấn đề biên giới đồng thời là chuyên viên tại Trung tâm Wilson, nói rằng đưa lậu người bằng xe tải đang được “ưa chuộng hơn” do việc vượt biên bằng các phương tiện khác quá khó khăn.

Bà Correa-Cabrera cho biết những người nhập cư mà bà từng phỏng vấn năm ngoái ở Nam Texas đã trả 2000-3000 USD để được đưa lậu qua biên giới bằng thùng xe tải.

Họ cho đây là cách thức hiệu quả, nhanh và an toàn hơn so với đi bộ qua sa mạc. Hàng năm, hàng trăm người vượt biên chết trên đường đi bộ qua biên giới do bị lạc và bị mất nước ở nhiệt độ quá cao.

Phụ nữ mang theo trẻ em thì hy vọng họ ít có nguy cơ bị cưỡng hiếp trên xe tải hơn là ở sa mạc, bởi vì trên xe sẽ có nhiều nhân chứng ngăn hành động đồi bại xảy ra. Một người nhập cư còn nói với Correia-Cabrera rằng di chuyển bằng xe tải là “kiểu vượt biên hạng VIP”.

Các chuyên gia đang tranh cãi liệu có phải chính sách thắt chặt nhập cư của Tổng thống Trump đã làm gia tăng những thảm kịch như ở San Antonio hay không.

“Những vụ việc như thế này chính là hậu quả không lường trước của việc tăng cường kiểm soát an ninh biên giới”, bà Correa-Cabrera nhận định. “Thắt chặt an ninh biên giới khiến người nhập cư gặp nhiều rủi ro hơn và tạo điều kiện thúc đẩy mạng lưới buôn lậu người xuyên quốc gia”.

Tuy nhiên, Giáo sư Rodríguez cho rằng thảm kịch năm 2003 cho thấy buôn bán người trái phép luôn là vấn nạn dai dẳng ở Mỹ. “Chúng ta biết rằng buôn người vốn luôn là ngành công nghiệp tỷ USD”, ông Rodríguez nói.